“Centrale Bank Digitale Valuta’s” (CBDC) verspreiden zich langzaam. China’s DCEP is het grote voorbeeld, Nigeria volgt met de eNaira, en de meeste centrale banken in de wereld flirten met een CBDC. Is het rijk nu aan het terugvechten? Of zijn alle projecten gewoon dezelfde oude eentonigheid in een trendy glanzend jasje?
Het vlaggenschipproject voor digitaal centralebankgeld komt, zoals zoveel anti-vrijheid momenteel, uit China: de eCYN, ook wel DCEP, eYuan of digitale Remnimbi genoemd.
De centrale bank is al sinds 2014 bezig met het plannen van de digitale munt. Vorig jaar werd deze officieel gelanceerd, eerst in geselecteerde steden, daarna meer en meer in het hele land. Het is waar dat het DCEP officieel nog in de beta- en testfase verkeert. Maar deze fase heeft al een aanzienlijke reikwijdte gekregen.
Intussen, zo meldde de centrale bank onlangs, hebben zo’n 140 miljoen mensen een portemonnee aangemaakt. Ongeveer 62 miljard yuan – dat is iets minder dan 10 miljard dollar – zijn al overgemaakt met eCYN in 150 miljoen transacties, zegt het bedrijf; 1,55 miljoen handelaren accepteren de munt.
Vergeleken met juni is dit een enorme stap voorwaarts. Op dat moment gebruikten slechts 24 miljoen Chinezen de digitale munt. Zij hebben echter al 34,5 miljard yuan overgemaakt, wat betekent dat de groei van het volume niet gelijke tred houdt met die van de gebruikers.
Een autoritair-geschilderde remake van oude technologieën
Wat is het DCEP precies? Een blockchain munt zoals bitcoin? Een private of een publieke blockchain? Een constructie zoals Hyperledger? Of iets heel anders?
De eYuan is blijkbaar niet gebaseerd op een blockchain. Het gebruikt echter digitale handtekeningen en gecodeerde berichten om transacties te verwerken, maar geen blockchain. Dubbele uitgaven worden voorkomen, niet door een gedecentraliseerd consensusalgoritme, maar doordat de centrale bank een centrale databank bijhoudt. Dit klinkt als oude technologie die PayPal en andere aanbieders van elektronische betaaldiensten al lang gebruiken, maar die nu van de markt naar de politiek glijdt onder de dekmantel van digitale valuta.
Snel van begrip en het gezicht van de nieuwe tirannie: China’s leider Xi Jinping.
Maar daarbij lijkt China zich graag te laten inspireren door die vrije markt die de regering probeert te verbieden. De yuan worden dus gecreëerd als tokens die een standaard gegevensstructuur dragen. Dit is wat DCEP gemeen heeft met blockchains zoals Ethereum. In tegenstelling tot cryptocurrencies bevat de datastructuur echter niet alleen informatie over de transactie en het token, maar ook over de ID van de gebruiker. Deze informatie wordt bij elke transactie in de database van de centrale bank bijgewerkt. Door een token op te vragen, kan het dus alle transacties uit het verleden traceren.
Het DCEP is dus een stap terug ten opzichte van de huidige technologie en lijkt meer op een gemoderniseerde, autoritair geschilderde remake van het digitale geld waarmee in de jaren ’90 werd geëxperimenteerd.
In vergelijking met cryptocurrencies draait de eYuan de verhouding tussen transparantie en privacy om: Waar cryptocurrencies transparant zijn door alle transacties te publiceren, blijft DCEP privé omdat de transacties alleen op de servers van de centrale bank en haar partners terechtkomen; terwijl cryptocurrencies privé zijn als ze alleen pseudonieme adressen kennen maar geen identiteiten, wordt de Chinese digitale munt transparant omdat ze ook identiteiten opslaat. In het kort, China vernietigt het libertaire potentieel van cryptocurrencies.
P2P, maar niet zonder tussenpersonen
Toch zou de eYuan een stap voorwaarts kunnen zijn ten opzichte van de status quo. Transacties kunnen waarschijnlijk ook P2P zijn, d.w.z. van persoon naar persoon stromen, en deels ook pseudoniem. De centrale bank is echter van plan kunstmatige intelligentie en big data-analyses te gebruiken om de financiële stromen grondig te analyseren.
Met het DCEP wil de regering de invloed terugdringen van particuliere betalingsdienstaanbieders zoals WeChat Pay of AliPay, waarvan zij het groeiende volume aan digitale betalingen al enkele jaren met groeiende afgunst gadeslaat. Toch elimineert de eYuan niet alle tussenpersonen. Om een portemonnee te openen, moeten burgers zich registreren bij een bank of een andere aanbieder.
Portefeuilles zijn er in verschillende soorten, gerangschikt naar privacy. Dit varieert van een portemonnee waarvoor men zich alleen met een telefoonnummer kan registreren, dus bijna anoniem, tot een portemonnee waarvoor men maximaal 5.000 yuan in één transactie en 50.000 yuan per jaar mag uitgeven. Portefeuilles zonder dergelijke limieten zijn mogelijk, maar kunnen alleen bij banken worden aangemaakt na een volledige verificatie van de identiteit.
Interessant is dat de controle losjes genoeg lijkt om aantrekkelijk te zijn voor witwassers. Er zijn althans eerste berichten dat de politie mensen arresteert die ervan worden verdacht geld wit te wassen met het DCEP. Maar ze hadden waarschijnlijk niet verwacht dat de Chinese staat alles zou opvangen wat er met de digitale valuta gebeurt.
Slimme contracten, hardware portefeuilles, geldautomaten
Hoewel de eYuan weinig te maken heeft met een echte cryptocurrency zoals Bitcoin, is het toch een belangrijke modernisering van traditioneel centralebankgeld. Dit blijkt uit haar vermogen om de innovaties die in het crypto-universum worden uitgebroed, aan te passen. Zo heeft de centrale bank in juli een whitepaper gepubliceerd waarin staat dat de eYuan compatibel zal worden met smart-contracten.
De eCNY is ook net zo flexibel als echte cryptocurrencies als het gaat om de opties om de tokens op te slaan: Software wallets, hardware wallets of beveiligde microchips zijn mogelijk. Zonder twijfel waren blockchains en cryptocurrencies inspirerend in het vormen van een munt gebaseerd op asymmetrische cryptografie.
Ondanks China’s actieve testen van de digitale munteenheid. eCNY portemonnees zijn geaccepteerd door 1,55 miljoen retailers vanaf dit schrijven. Nutsbedrijven en catering, transport en detailhandel behoren tot de andere bedrijven die Mu noemt.
– USFCX Center (@usfcx) November 9, 2021
En net zoals speciale geldautomaten nodig zijn en er vraag is naar cryptocurrencies, installeert China meer dan 3.000 geldautomaten speciaal voor DCEB. Hier kan men de digitale yuan inwisselen voor contant geld en vice versa.
Hoe China de eYuan promoot
Als China een project start, aarzelt de regering meestal niet om het met alle middelen door te drukken. Het geeft ook graag geld weg om dat te doen. Een weggeefactie in de vorm van loterijen in zes steden moet de verspreiding van het DCEP eisen. Sinds oktober 2020 heeft de centrale bank al voor meer dan 40 miljoen dollar aan eCNY’s uitgedeeld.
Een mijlpaal was misschien wel het moment waarop de plaatselijke winkelketen JD.com de munt begon te accepteren voor onlinebestellingen en daarmee zowel leveranciers als werknemers betaalde. Daarnaast onthulde elektronicabedrijf Huawai een prototype om met de eYuan te betalen voor een kamer in een hotel zonder personeel.
Oh, gewoon China e-yuan wordt gebruikt & compatibel met XPOS point of sale 🔥 pic.twitter.com/D1ebdMP9eS
– smacker (@SmackerAim) januari 9, 2021
Om de digitale yuan aantrekkelijk te maken voor reizigers, heeft de Chinese centrale bank een prototype van een machine onthuld waarmee 16 buitenlandse valuta’s kunnen worden ingewisseld tegen de e-CNY. Chinezen die uit het buitenland terugkeren, kunnen hun bankbiljetten in de machine stoppen en krijgen daarvoor een fysieke e-CNY-kaart terug, een soort hardwareportefeuille die in winkels kan worden gebruikt. Deze machine zal in februari 2022 worden gebruikt tijdens de Olympische Winterspelen in Peking en zal vermoedelijk gasten uit het buitenland warm maken voor de munt.
China is ook al bondgenoten buiten het land aan het winnen met de digitale munt. Het land heeft bijvoorbeeld de handen ineengeslagen met de Verenigde Arabische Emiraten, die ook een digitale munt plannen, om een wereldwijd betalingsnetwerk te vormen op basis van CBDC’s. Daarnaast maken de innovatiehub van de BIB en de centrale banken van Hongkong en Thailand deel uit van dit netwerk.
Een “springplank voor totale financiële bevolkingscontrole “
Het Competitive Enterprise Institute (cei.org) staat duidelijk wantrouwend tegenover het succes van China’s DCEP. Het zegt dat digitale valuta “een ernstige bedreiging vormt voor de vrijheid in de wereld.”
Het DCEP is namelijk niet alleen bedoeld als aanvulling op de bestaande technologie, maar ook als vervanging ervan. Het steeds krachtiger verbod op Bitcoin en cryptocurrencies zou kunnen aantonen dat China geen coëxistentie van particuliere en staatsdigitale valuta duldt. Met deze stap zorgt de regering er ook voor dat de talentenpool die in staat is met digitale valuta te werken, zichzelf niet uitgeeft aan uitstekend betaalde particuliere projecten, maar behouden blijft voor overheidsprojecten.
De CEI vindt de plannen van de regering om contant geld in het binnenland te verbieden en DCEP als enig wettig betaalmiddel toe te staan verontrustend. Nog zorgwekkender zijn echter de ambities van wereldwijde reikwijdte die China met het DCEP nastreeft. Het land wil het model wereldwijd exporteren via internationale normalisatieorganisaties. Als dit lukt, zegt CEI, “zal dit de belofte van cryptocurrencies om individuen mondiger te maken in gevaar brengen.” En, men zou kunnen toevoegen: In zijn tegendeel: In het geld waar de tirannen van deze wereld van houden.
Met DCEP reageert China vooral op het succes van particuliere betalingsproviders zoals WeChat Pay of AliPay. Met digitale valuta willen de overheid en haar instanties weer controle krijgen over het betalingsverkeer. Particuliere innovatie is goed zolang zij nuttig is, maar op lange termijn vloeit zij terug naar de overheidssector om deze te versterken. Particulier ondernemerschap en economische vrijheden zijn slechts een middel om een doel te bereiken en zullen graag worden teruggespoeld wanneer dat doel is bereikt.
Internationaal moet het DCEP de “springplank worden voor niets minder dan totale financiële controle van de bevolking en wereldwijde invoering van het systeem door de centrale banken”. Als Bitcoin het geld van de vrijheid is, dan is DCEP het geld van de digitale tirannie.
En helaas schept het voorbeeld van China een precedent over de hele wereld.
Nigeria introduceert eNaira
Het aantal landen dat een CBDC plant, is bijna onhanteerbaar. Naar verluidt heeft 80 procent van alle centrale banken plannen voor een digitale munt, en zelfs de “centrale bank der centrale banken”, de BIS (Bank voor Internationale Betalingen), houdt zich samen met de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds met dit onderwerp bezig.
Verrassend genoeg is een pionier de Centrale Bank van Nigeria, de grootste economie van Afrika. Het heeft onlangs een digitale munt uitgegeven, de eNaira.
Nigeria’s President Muhammadu Buhari. Image by U.S.
De eNaira werd eind oktober door president Muhammadu Buhari gelanceerd. Naar verluidt is het de enige digitale munt die in Nigeria als officieel betaalmiddel is toegestaan en naast contant geld wordt aanvaard.
Bij de lancering introduceerde de centrale bank een elektronische portemonnee. Deze portefeuilles hebben limieten op rekeningsaldo en overschrijvingsgrootte. Volgens de FAZ zijn deze plafonds bedoeld om te voorkomen dat er massaal giraal geld van bankrekeningen wordt gehaald, wat zou kunnen leiden tot de ineenstorting van het financiële systeem. Via een API van de centrale bank kunnen banken, betalingsdienstaanbieders en fintechs de digitale naira in hun infrastructuren integreren.
Volgens de FAZ heeft de digitale munt verschillende voordelen voor Nigerianen: geldovermakingen – ook en vooral internationale – hebben geen tussenpersonen meer nodig, wat de kosten enorm drukt, bijvoorbeeld wanneer gastarbeiders geld naar hun familie in eigen land sturen. Sociale bijstand kan ook rechtstreeks worden uitbetaald met de eNaira.
A real blockchain after all
De eNaira is niet door de Nigeriaanse centrale bank zelf ontwikkeld. Vermoedelijk kon de instelling dat helemaal niet doen. In plaats daarvan gaf het de opdracht aan de startup Bitt om het te doen. Bitt is gevestigd in het Caribisch gebied, is gespecialiseerd in het mogelijk maken van op blockchain gebaseerde CBDC’s en werkt onder andere ook aan een digitale munt voor de Oost-Caribische Centrale Bank.
Bitt biedt een “Digital Currency Management System (DCMS)” dat al door verschillende financiële instellingen in Midden-Amerika en het Caribisch gebied wordt gebruikt. Het maakt gebruik van blockchain-technologie om “mensen mondiger te maken door ze beschikbare, goedkoop te gebruiken en real-time betalingen te geven” en “ondersteunt de digitalisering van de economie”. Je kunt DCMS zien als een softwarepakket dat centrale banken kunnen gebruiken om een digitale munt te creëren.
DCMS verlaagt de infrastructuurkosten en verbetert tegelijkertijd de toegang en de gebruikerservaring bij transacties en bevordert de financiële inclusie. Het systeem is al zo volwassen dat de “Monetary Authority Suite”, volgens de website, centrale banken toestaat om “hun digitale valuta vanaf nul te testen”.
Momenteel draaien digitale valuta’s op de software van Bitt, gebaseerd op Hyperledger Fabric. Dit is de blockchain die in eerste instantie door IBM is gecreëerd als onderdeel van een Linux-initiatief, en die is gericht op commerciële toepassingen, zoals in het beheer van de toeleveringsketen. Hyperledger Fabric is een private, gesloten blockchain die draait in de databases van de deelnemende partners. Of dit alleen de centrale bank in Nigeria is, of ook banken, is mij niet bekend.
In de industrie wordt Hyperledger goed ontvangen omdat de software bedrijven in staat stelt een aantal van de voordelen van blockchain te benutten zonder zich te wagen aan de transparantie en openheid die met publieke blockchains gepaard gaan.
In de toekomst zal Bitts ook digitale munteenheden op basis van Stellar mogelijk maken. Dit zou de valuta’s al een stuk gedecentraliseerder, transparanter en autonomer maken. Als Stellar de basis zou worden van verschillende CBDC’s, zouden ze ook van nature compatibel zijn, in plaats van te worden bemiddeld via een interface tussen verschillende particuliere, vergrendelde Hyperledger-servers.
Een goed begin
Over het algemeen lijkt de eNaira het verrassend goed te doen. Enkele dagen na de lancering is de consumentenportemonnee al bijna 400.000 keer gedownload en de portemonnee voor handelaren bijna 60.000 keer.
De app werd korte tijd geblokkeerd in de Android Play Store. De centrale bank ontkende geruchten dat dit was gebeurd vanwege te veel negatieve beoordelingen en rechtvaardigde dit met updates en verbeteringen.
De recensies in de Play Store zijn inderdaad zeer gemengd. Maar over het algemeen lijkt de app te werken en ook veel belangstelling te trekken. Volgens de gouverneur van de centrale bank, Godwin Emefiele, hebben 33 banken en 120 handelaren zich na slechts twee dagen op het platform geregistreerd.
Er is ook veel belangstelling buiten Nigeria. De apps zijn al in meer dan 100 landen gedownload.
Van Grenada naar Ghana naar India
China en Nigeria lopen voorop in de wereld met de CBDC. Maar zij zijn lang niet de enige landen die van plan zijn een digitale munt in te voeren of dat binnenkort zullen doen.
Bitt werkt bijvoorbeeld, zoals gezegd, samen met de Centrale Bank van de Oost-Caribische Valuta-Unie. Het project, DCash genaamd, wil in de nabije toekomst een digitale munt lanceren in Antigua en Barbados, Grenada, Saint Kitts en Nevis, en Saint Lucia.
In Afrika werkt Ghana ook aan een CBDC. Eigenlijk zou de munt in september gelanceerd worden. Maar de lancering is uitgesteld terwijl Ghana nog bezig is met de ontwikkeling van offline betalingen.
Australië, Singapore, Maylaysia en Zuid-Afrika werken samen om grensoverschrijdende betalingen met een CBDC te verwerken. In Midden-Amerika werken Honduras en Guatemala momenteel aan een CBDC, terwijl India heeft aangekondigd dat het mogelijk al in december een digitale roepie zal testen.
Verrassend genoeg zijn het de meest ontwikkelde vrije economieën die ver achterblijven op het gebied van CBDC’s. Zowel de VS als de EU hebben plannen en intentieverklaringen, maar deze zijn tot dusver vaag gebleven en hebben in het beste geval, zoals in Frankrijk, betrekking op niche-proefprojecten. Gelukkig.
