Een dodelijke uitbarsting van de beroemde Mount Vesuvius 2000 jaar geleden vernietigde talloze oude artefacten. Maar meer dan 1800 papyrusrollen overleefden het inferno en werden in de 18e eeuw ontdekt in het dorp Herculaneum, in het huidige Campanië in Italië.
Archeologen geloven dat de rollen verhalen en informatie bevatten die lang verloren waren gewaand, en wetenschappers hebben geprobeerd een manier te vinden om toegang te krijgen tot de geschriften zonder ze te kunnen openvouwen. Eerdere pogingen lieten de rollen uiteenvallen in stof of zorgden ervoor dat het schrift onmiddellijk verdween wanneer het werd blootgesteld aan de elementen. Zo werd de Vesuvius Challenge geboren – een wedstrijd om toegang te krijgen tot de geschriften die in oud papier waren opgerold.
Dit jaar waren de winnaars van de 2023 Challenge een groep onderzoekers die gebruik maakten van kunstmatige intelligentie, niet-destructieve CT-scans en andere gespecialiseerde technieken. Het team schat dat ze ongeveer 5 procent van een boekrol konden scannen en vertalen.
“Tien maanden geleden lanceerden we de Vesuvius Challenge om het eeuwenoude probleem op te lossen van de Herculaneum Papyri, een bibliotheek met rollen die in vlammen opgingen bij de uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Christus”, aldus Nat Friedman, medeoprichter van de Vesuvius Challenge en voormalig CEO van Github. “Vandaag zijn we dolblij te kunnen aankondigen dat ons waanzinnige project is geslaagd. Na 2.000 jaar kunnen we eindelijk de rollen lezen.”
Door hun delicate verkoolde staat vormden de rollen een enorme uitdaging voor geleerden. Om de inhoud te ontsluieren was een combinatie nodig van expertise in CT-scan technologie, computer vision en machine learning, geïnitieerd door Friedman, Daniel Gross en Brent Seales. Gross is een technologie-investeerder die eerder partner was bij Y-Combinator en de leiding had over kunstmatige intelligentie bij Apple, en Seales is wetenschapper aan de Universiteit van Kentucky en hoogleraar gegevenswetenschappen.
Gereconstrueerde rollen. Afbeelding: Vesuvius Challenge
Het winnende team werd geleid door Luke Farritor, een 21-jarige student aan de Universiteit van Nebraska-Lincoln en stagiair bij SpaceX. Farritor ontwikkelde een algoritme voor machinaal leren dat subtiele tekstuele nuances in de verzegelde rollen kon onderscheiden – een prestatie die geleerden eerder niet konden leveren. Farritor’s neurale netwerk maakte nauwkeurig onderscheid tussen geïnkte en lege delen van de papyrus en bracht meer dan tien Griekse karakters aan het licht, waaronder “porphyras”, wat “paars” betekent.
Met deze prestatie won Farritor de prijs voor “eerste letters” in de Vesuvius Challenge wedstrijd, waarmee hij de weg vrijmaakte voor een uitgebreidere ontcijfering van de rollen.
Twee andere wetenschappers deelden de prijs met Farritor: Youssef Nader, een promovendus, en Julian Schilliger, die een segmentatietechniek ontwikkelde die het mogelijk maakte om de papyrus in kaart te brengen.
Samen gebruikten ze drie verschillende modelarchitecturen om gebruik te maken van AI terwijl ze ook het veelvoorkomende probleem van “overfitting” – het steeds opnieuw reproduceren van dezelfde input – en hallucinatie vermeden. Door hun rigoureuze aanpak kregen wetenschappers toegang tot gedachten en wijsheden die al twee millennia bewaard worden.
Het trio kreeg 700.000 dollar voor hun prestatie.
De rol, die nu gedeeltelijk ontcijferd is, is een kijkje in het oude filosofische discours, dat specifiek het Epicurische geloof in plezier als het hoogste goed weerspiegelt. De boekrol gaat in op de ingewikkelde relatie tussen de beschikbaarheid van goederen, zoals voedsel, en het plezier dat ze verschaffen. De oude auteur weerlegt het idee dat schaarste het plezier vergroot. In een fragment uit de tekst beweert de auteur: “Zoals ook in het geval van voedsel, geloven we niet meteen dat dingen die schaars zijn absoluut aangenamer zijn dan dingen die overvloedig zijn.”
Puur Griekse filosofie die twee millennia vooruit is gebracht door de kracht van AI.
De hele operatie was ook open source, dus het werk van Nader, Farritor en Schilliger in de Vesuvius Challenge kan een nieuw tijdperk inluiden in het bewaren en interpreteren van oude teksten.
De volgende stap? Het scannen en ontcijferen van 90% van de rollen – en wie dat lukt wint $100.000.
