“I think we’re living on a sand castle financial system,” says former banker and fraud investigator Jared Bibler.
Binnen enkele maanden, in een zeer bevredigende plotwending, had Bibler zijn voorkennis meegenomen naar de Financiële Toezichthoudende Autoriteit van IJsland, waar hij als onderzoeker een belangrijke rol speelde in het pellen van de ui van fraude die leidde tot de ineenstorting. Bibler vertelt over zijn dagen als onderzoeker, en zijn verbluffende bevindingen, in het zeer leesbare nieuwe boek “Iceland’s Secret: The Untold Story of the World’s Biggest Con”.
Bibler runt nu een particulier adviesbureau dat zich richt op financieel onderzoek, met name op “greenwashing”-fraude bedoeld om milieufraude van bedrijven te verhullen. We spraken over zijn kijk op financiën als iemand die opgroeide in de arbeidersklasse, wat er mis ging in IJsland en de vooruitzichten voor een herhaling van een crisis aangewakkerd door elite fraude.
Tether heeft “attestatierapporten” gepubliceerd van zijn reserves, maar nooit een formele audit van zijn backing. Dit gebrek aan transparantie doet de mogelijkheid rijzen dat de stablecoin wordt opgeblazen zoals de IJslandse banken voor de crisis van ’08.
Opinie van @DavidZMorris https://t.co/slMCkdD0pz
– CoinDesk (@CoinDesk) October 7, 2021
Dit interview is bewerkt voor lengte en duidelijkheid.
Vertel me over je ervaring tijdens de IJslandse crisis, toen de aandelenmarkt instortte en falende banken de geldopnames moesten beperken.
Je weet wel, als je dat gevoel hebt van, “Ik heb honger, wat ligt er in de koelkast?” Tijdens de crisis vroegen we ons niet meer af: “Wat zit er in de koelkast?”, maar: “Hoeveel eten hebben we vandaag?”
Hoeveel hebben we in onze portemonnee? Hoe lang gaat dat nog mee? Wanneer gaan de banken weer open? Het was een overlevingsmentaliteit voor minstens een paar maanden. Dat was een trauma dat de manier waarop ik de wereld zie veranderde. Je realiseert je dat geld slechts een constructie is – het is een gemak, maar het kan morgen niets meer waard zijn. Het was een andere manier om het leven te zien. Dat was het soort van viscerale stuk.
Het tweede stuk waarvan ik hoop dat mensen het meenemen is dat idee uit te breiden naar de markten – er is niet zoveel daar als we denken.
Je zegt dat het je kijk op de wereld heeft veranderd. Hoe precies?
Mijn kijk op de wereld is dat de meeste mensen hard werken en eerlijk zijn, en op een eerlijke manier door het leven gaan. In IJsland was het overduidelijk dat er een kleine eliteklasse was die huurgeld verdiende van het volk. Die klasse heeft verschillende woorden voor wanneer ze iemand gaan naaien.
Ik kom uit een arbeidersmilieu. En de gewone mensen zijn altijd degenen die uiteindelijk de rekening betalen. Mensen zoals wij, die het boek lezen, die van de markten afweten, zijn geschokt. Maar gewone mensen, de man in de straat, die wist al dat het systeem corrupt is. Ze hebben zoiets van, “Nou, natuurlijk zijn deze jongens boeven.”
In IJsland viel de last op mensen die niets hadden, en dan minder dan niets hadden. Het gemak waarmee deze [financiële] jongens dat gewoon konden negeren, of er geen last van hadden, was echt schokkend voor mij. Als ik dingen ter sprake bracht als, “Hoe zit het met die andere mensen?”, was het antwoord, “Waarom maak je problemen?”
Hoe is het boek ontvangen in IJsland? Zoals je titel al aangeeft, is het echte verhaal niet bekend.
De mensen in IJsland zijn geschokt. Ze weten niet in welke mate ze zijn bedrogen met de beursmanipulatie. Niemand heeft ooit gezegd dat dit al 10 jaar aan de gang was, en dat alles over deze markt en waar je in investeerde een leugen was. De lijn van de bankiers vandaag is dat ze niets verkeerd deden … Het verhaal is, dingen waren prima in IJsland totdat Lehman [Brothers, wiens faillissement een belangrijke factor was in de financiële crash van 2008] langs kwam. [In feite begon de aandelenfraude in het centrum van de IJslandse crisis 10 jaar voor de wereldwijde financiële crisis].
En omdat het verhaal nooit echt werd verteld, denk ik dat de lessen nooit werden geleerd in IJsland. En dat was een grote drijfveer voor mij om het boek te schrijven. Ik wilde de binnenkant van de banken laten zien, en hoe erbarmelijk dat was. Dit is hoe het systeem werkt.
Ik denk dat we leven op een zandkasteel financieel systeem. Ik ben bang dat Iceland 2008 de rest van ons zal zijn in 2030.
Wat is er gebeurd met de IJslandse toezichthouders? Worden die niet verondersteld op dit soort dingen te letten?
Regelgevende instanties] huren mensen in die ik “paginadraaiers” zou noemen. De man die een bladzijde omslaat en zegt, “Dat doen we hier niet” en zijn loonstrookje neemt en naar huis gaat. Die cultuur is alomtegenwoordig. Ze zijn niet agressief. Het zijn niet de mensen zoals jij en ik die enthousiast worden van een of andere fraude en er achteraan willen gaan.
Sommige agentschappen zijn beter dan andere. De [U.S. Securities and Exchange Commission] komt met een hoop kleine insiderzaken. Maar ze gaan niet achter grote systemische [problemen] aan.
Ik mag hem niet citeren, maar een Nobel econoom vertelde me, dit is het verhaal van elke bank. Ze kopen niet allemaal hun eigen aandelen. Maar alles om hun kwartaalcijfers op te krikken. In een financiële instelling is het makkelijk om dat te doen. Veel makkelijker dan in een productiebedrijf.
We zitten midden in een groot debat over monetair beleid, vooral in de VS. Is er een relatie tussen fraude en de geldhoeveelheid?
De streken die de banken uithaalden, waren niet mogelijk geweest zonder makkelijk geld. In dit geval kwam het makkelijke geld van de meest losbandige geldschieters ter wereld – de Duitsers. Deutsche Bank kwam nooit een lening tegen die ze niet wilden afsluiten. En de Duitse regering steunt hen.
Dus [IJslandse banken] hadden altijd genoeg geld om de [aandelen] manipulaties te doen. Dat maakte wat ik zie als de fundamentele fraude die ten grondslag lag aan de groei van [de banken] mogelijk.
Meer in het algemeen, als er te veel geld rondslingert, nemen mensen in de samenleving verschrikkelijke beslissingen. Er is veel fraude en veel opzichtige consumptie. Ze verkochten meer Range Rovers in IJsland dan in Noorwegen en Zweden samen in 2007 en 2008. Het werk van mijn vrouw [later] was om al die auto’s terug in beslag te nemen.
Je had een vrij uniek pad naar het bankwezen, als iemand die niet alleen in de arbeidersklasse opgroeide, maar ook omringd werd door economisch verval.
Ik ben opgegroeid in Billerica, Mass. Het is waarschijnlijk behoorlijk Trumpy [Republikeins] deze dagen. Arbeidersklasse, geen hoop. Dus ik was een soort van wonder. Ik was de eerste van mijn klas en ik werd toegelaten tot MIT.
Omdat ik uit de arbeidersklasse kwam, denken mensen dat als je op MIT zit, je leven vast staat. Maar dat blijkt niet waar te zijn, want je moet uitzoeken wat je met je leven wilt doen. Nadat ik afgestudeerd was, raakte ik betrokken bij een dot-com die een grote fraude was.
Ze verkochten software die niet bestond. Vaporware. Komende van MIT, is het een moeilijke plaats om naar school te gaan, en alles is erg feitelijk. Als je een machine ontwerpt die niet werkt, valt hij meteen uit elkaar. Je kunt niet om de natuurkunde heen. Maar deze jongens deden het de hele tijd.
Ze hadden van die hoge-druk-verkopers. Ze gingen naar een verzekeringsmaatschappij en zeiden, we kunnen u een compleet claim management systeem geven… Zoals Enron, zodra ze die software deal maakten, boekten ze die omzet. Goldman Sachs bracht ze naar de beurs, en ze hadden 12 of 20 rechtszaken tegen klanten… De verkopers kregen 10% korting, deden een paar deals en verhuisden naar de Kaaimaneilanden of zoiets. Absoluut geen ethiek.
Het was geen geweldige ervaring toen ik daar was, maar het was een leerzame ervaring. Hun grootste klanten waren Enron, HealthSouth en Global Crossing [enkele van de meest beruchte fraudeurs van de dot-com bubble]. Ze misten alleen WorldCom.
Daarna kreeg je een positie bij een meer boven-board operatie.
Ik ging wereldwijde back-office software bouwen voor Morgan Stanley. Het was keihard werken maar een goede leerschool, en wat we afleverden kan ik in geloven. Dat is nog een voorbeeld van iets dat moet werken – ze moeten elke dag hun transacties afhandelen.
Toen ging ik naar IJsland en het was gewoon kauwgom en tandenstokers.
Als de tendens van de financiële wereld naar fraude gaat, hoe past crypto daar dan in?
Om een voorbeeld te nemen, iemand hier in Zwitserland was een vastgoed token aan het bouwen … wat een cool idee is, het is prima. Maar geen van de dingen in een gereguleerd fonds worden gedaan. Het was nog minder transparant, maar omdat het verpakt was in een token, was het spannend.
Het leek een manier om te doen wat elke fondsbeheerder wil doen – veel geld binnenhalen, een hoge vergoeding vragen en wie kan het wat schelen wat je ermee doet. Waar je dat geld investeert is vaak secundair.
Ik maak me veel zorgen over crypto die financieel [misbruikt] wordt. Er wordt een hele infrastructuur gebouwd waar mensen dingen op verschillende manieren verpakken. Ik zie veel van de problemen in vermogensbeheer gerepliceerd worden in crypto.
