Oszustwa mające wpływ na świat kryptowalut w 2021 roku wzrosły ogromnie w porównaniu z rokiem 2020. Jest to w dużej mierze zasługa osób zajmujących się wyrywaniem dywanów. Ale czym one są? Jak je wykryć? Jak się przed nimi chronić
Kolosalna waga swetrów na dywanach
W 2021 r. posiadaczom kryptowalut nielegalnie odebrano 7,7 mld USD. Stanowi to wzrost o 81% w stosunku do roku 2020. Ten znaczący wzrost jest spowodowany przede wszystkim pojawieniem się na rynku produktów do ciągnięcia dywanów. Dosłowne tłumaczenie tego terminu to „wyrywanie dywanu”, dlatego wolimy jego oryginalną nazwę.
Rysunek 1: Całkowita roczna wartość kryptowalut otrzymanych przez oszustów
W rzeczywistości, wyciąganie dywanów stało się najbardziej powszechnym oszustwem w ekosystemie zdecentralizowanych finansów (DeFi). W 2021 r. będą one odpowiadać za 37% wszystkich przychodów z oszustw kryptowalutowych, w porównaniu z zaledwie 1% w 2020 r. Dzięki wyrywaniu dywanów zorganizowanym przez złośliwych ludzi, dokładnie 2,8 miliarda dolarów zostało zabrane w całkowicie nielegalny sposób.
Jak zdefiniować ciągnięcie dywanu
Rug pulls można uznać za kradzież, polegającą na tym, że właściciel projektu, finansującego się za pomocą emisji kryptowaluty, porzuca go, dbając o to, by zatrzymać dla siebie pieniądze inwestorów. Są to zazwyczaj projekty tworzone przez złośliwych ludzi, których jedynym celem jest oszukanie nieostrożnych inwestorów.
Świat kryptowalut jest niezwykle podatny na manipulacje z powodu braku rzeczywistych regulacji w tej dziedzinie. W odróżnieniu od tradycyjnych firm, które podlegają ścisłym przepisom prawnym w kontekście przeprowadzanych przez siebie transakcji, zdecentralizowany charakter projektów finansowanych za pomocą kryptowalut oznacza, że kontrolę nad operacjami przeprowadzanymi na kryptowalutach pozostawia się podmiotom prywatnym, całkowicie niezależnym od państw. To sprawia, że ten ekosystem jest szczególnie narażony na ataki oszustów i hakerów wszelkiego rodzaju.
Na pierwszy rzut oka trudno jest odróżnić ściągacze do dywanów od prawdziwych projektów. Co gorsza, wiedząc, że kryptowaluty powiązane z rug pulls mogą rosnąć wykładniczo zanim oszustwo zostanie wykryte, można łatwo oszukać inwestorów, którzy chcą zwiększyć swoje zyski.
Jakie są różne rodzaje ściągaczy do dywanów?
Istnieją generalnie trzy rodzaje wyłudzeń, a mianowicie kradzież gotówki, manipulacja techniczna i nielegalne wzbogacanie się wykonawców projektu.
Kradzież gotówki
Jest to najczęstszy typ wyrywania dywanów. Twórca projektu zarejestruje swój oszukańczy token na zdecentralizowanej platformie wymiany (DEX), łącząc go jednocześnie z wysokowydajnym blockchainem, takim jak Avalanche (AVAX), zwłaszcza w przypadku rozwidlenia Olympus DAO (OHM).
Aby stworzony token mógł być przedmiotem obrotu, jego posiadacz musi utworzyć pulę płynności obejmującą środki finansowe. Następnie właściciel stworzy szum medialny wokół nowego projektu, aby przyciągnąć do niego rzesze potencjalnych inwestorów. W miarę jak inwestorzy będą kupować token, jego wartość będzie rosła. To przyciągnie innych, ponieważ pomyślą, że jest to okazja, której nie można przegapić.
Weźmy za przykład token uruchomiony na blockchainie Avalanche. Nowi inwestorzy będą wymieniać swoje AVAX na nowo wyemitowany token, który zostanie wykorzystany do zasilenia puli gotówki. Gdy wartość tokena wystarczająco wzrośnie i gdy uznamy, że nadszedł właściwy moment, zespół stojący za projektem usunie wszystkie AVAX z puli płynności.
Inwestorzy zostaną pozbawieni możliwości ponownego obrotu swoimi tokenami, które obecnie są bezwartościowe. Nie będą mogli nawet wypłacić ich za AVAX na innej platformie wymiany, ponieważ przedmiotowy token nie był notowany na innej platformie.
Nielegalne wzbogacanie się deweloperów
Z liberalnej perspektywy, wiedząc, że rynek kryptowalut jest nieuregulowany, a więc prawdziwie wolny, niekoniecznie wygląda to na oszustwo. Niemniej jednak, wiedząc, że token został wyemitowany wyłącznie w celu oszukania inwestorów, można go zaliczyć do tej kategorii.
W tym przypadku właściciel projektu pokazuje hipotetycznym inwestorom platformę lub funkcjonalność kryptowaluty, podczas gdy jest ona dopiero w fazie rozwoju, a więc będzie wkrótce dostępna. W rzeczywistości token jest bezwartościowy, ponieważ nie jest wspierany przez żaden projekt, z wyjątkiem fikcyjnego.
Następnie zespół projektowy przydziela tyle żetonów, ile jest w stanie. Mimo to, pod wpływem oczekiwań wywołanych obietnicami twórców projektu, inwestorzy lokują w nim swoje środki, co znacznie zwiększa wartość emitowanej kryptowaluty. Następnie nieuczciwy właściciel projektu zamienia swoje tokeny na legalną walutę, co powoduje stopniowy lub jednoczesny spadek wartości kryptowalut. Inwestorzy zostają więc z bezwartościowymi tokenami reprezentującymi całkowicie fikcyjny projekt.
Amanipulacja techniczna
Drugi rodzaj oszustwa polega na wyłączeniu przez założyciela projektu możliwości sprzedaży wyemitowanych w nim tokenów. W tego typu oszustwach twórcy wykorzystują funkcję „zatwierdzania” inteligentnego kontraktu powiązanego z tokenem. W wyniku tej manipulacji inwestorzy nie będą już mogli korzystać ze swoich tokenów po ich zakupie. W istocie, kupując taką kryptowalutę, inwestor myśli, że może dowolnie kupować, sprzedawać lub zamieniać swoje aktywa.
Niestety, wkrótce potem odkryje, że możliwość sprzedaży tokena jest teraz ograniczona do dewelopera lub osób wybranych przez niego za pomocą inteligentnego kontraktu. Następnie, gdy wartość aktywów jest wystarczająco wysoka, złośliwy posiadacz sprzedaje wszystkie tokeny i zabiera wszystkie zainwestowane środki.
Jakie są wskaźniki wyrywania dywanu?
Niektóre cechy są wspólne dla pokazanych powyżej ściągaczy do dywanów.
Wygląd projektu z dnia na dzień
Najpoważniejsze projekty kryptowalutowe wymagają długiego czasu na rozwój i wzrost. Bitcoin jest tego najlepszym dowodem. W związku z tym wyrywanie dywanów zazwyczaj pojawia się znikąd. Aby dotrzeć do szerokiego grona odbiorców, zazwyczaj wykorzystują memy, zjawiska kulturowe lub trendy. Typowym przykładem jest gra Play To Earn oparta na Squid Game. Projektom takim często towarzyszą niespełnione obietnice.
Niska płynność
Im większa pula płynności projektu, tym szybciej będzie można zamienić token na gotówkę. Dlatego też, gdy projekt charakteryzuje się niską płynnością, nie należy w niego inwestować lub należy zachować szczególną ostrożność.
Ważne jest również, aby preferować inicjatywy, które posiadają mechanizm blokady środków pieniężnych. Ta ostatnia umożliwia odłożenie pewnej ilości żetonów, która jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania puli. Zapewnia więc inwestorów, że deweloperzy nie mogą opróżnić puli na raz.
Agresywna strategia medialna
Ważny projekt emitujący kryptowaluty musi mieć za główny argument to, jak można je wykorzystać, a także jakie problemy chce rozwiązać. W przypadku ściągaczy dywanów, ponieważ są to oszustwa, są one najczęściej bezużyteczne.
Dlatego deweloperzy uciekają się do bardzo agresywnego marketingu. Efektem tego będzie wszechobecność na portalach społecznościowych, współpraca z pozbawionymi skrupułów influencerami, a nawet płatne reklamy. Celem jest dotarcie do jak największej liczby odbiorców, a nawet umożliwienie zaoferowania czegoś więcej.
Wzrastająca wartość tokena
Świat kryptowalut nie różni się zbytnio od świata regulowanych akcji. Tak jak w przypadku każdej działalności gospodarczej, wartość aktywów rośnie zgodnie z prawem popytu i podaży. W ten sposób uczciwy projekt będzie miał wytłumaczalny proces rozwoju. W przeciwieństwie do potencjalnych rug pulls, gdzie wartość tokena wzrośnie w nieoczekiwany sposób. Jest to zwykle spowodowane wykorzystywaniem przez deweloperów lub handlowców „strachu przed utratą” (FOMO) w celu przyciągnięcia jeszcze większej liczby inwestorów.
Anonimowość założycieli
Wiedza o zespole, który stoi za projektem, jest kluczowa dla oceny jego wykonalności. Choć założyciel Bitcoina, Satoshi Nakamoto, jest anonimowy, nie dotyczy to większości innych projektów, takich jak Ethereum, gdzie założyciele są dobrze znani. Z reguły osoby, które wolą używać pseudonimów, są podejrzane, ponieważ mogą chcieć uniknąć ewentualnych działań prawnych. Przydatne dla oszustów, prawda
Jak uniknąć straty pieniędzy na skoczkach na dywan?
Ważne jest, aby pamiętać, że inwestowanie w kryptowaluty jest ryzykowne. Straty są więc całkiem możliwe. Jest to jeszcze jeden powód, dla którego należy zachować ostrożność przy wyciąganiu dywanów. Po opanowaniu różnych objawów opisanych powyżej, łatwiej jest je wykrywać, aby im nie ulegać.
Ważne jest, aby analizując projekt, najpierw zrozumieć, o co konkretnie w nim chodzi. Ważne jest, aby sprawdzić, czy członkowie zespołu są znani, czy płynność finansowa jest wysoka. Należy również sprawdzić, kto jest głównym posiadaczem tokenów i czy są one notowane na platformach wymiany. Ważne jest także zapoznanie się z białymi księgami projektu, recenzjami i sieciami społecznościowymi.
Ostatnim punktem jest unikanie nowych altcoinów, które nie zostały poddane audytowi kodu. Jest to zazwyczaj proces, w którym firma zewnętrzna analizuje kod inteligentnego kontraktu kryjący się za tokenem lub protokołem. Następnie publicznie potwierdzą, że zasady zarządzania inteligentnym kontraktem w wystarczającym stopniu chronią fundusze inwestorów i że w wystarczającym stopniu wspierają deweloperów w realizacji ich misji.
Można też znaleźć informacje o stronach, które wykrywają lub tworzą listy rug pulls i innych oszustw, które pasożytują na świecie kryptowalut. Najlepiej jest przeprowadzić własne badania
Jakie są najsłynniejsze ściągacze do dywanów?
W wiadomościach pojawiły się informacje o różnych skoczkach na dywan. Najpopularniejsze z nich przedstawiono na poniższym wykresie, a te, o których mówi się najwięcej, zostaną przedstawione bardziej szczegółowo
Rysunek 2: 15 największych skoczków na dywan według wartości skradzionej w 2021 r.
Thodex
Thodex jest najważniejszym skoczkiem na dywaniku w roku 2021. Jest to pierwotnie turecka platforma transakcyjna. Jej dyrektor generalny zniknął w tajemniczy sposób po tym, jak giełda utrudniła użytkownikom wypłatę środków. Ofiary tego oszustwa straciły łącznie ponad 2 miliardy dolarów w kryptowalutach.
Anubis DAO
Anubis DAO jest drugim co do wielkości rugiem roku 2021. Wartość środków skradzionych inwestorom to kryptowaluty o wartości aż 58 mln dolarów. W październiku 2021 r. twórcy tego projektu twierdzą, że budują zdecentralizowaną, pływającą kryptowalutę, która jest wspierana przez koszyk aktywów.
Częściowo dzięki logo inspirowanemu Dogecoinem (DOGE) i temu, co wywołuje ono u niektórych członków społeczności, projekt zebrał od inwestorów prawie 60 milionów dolarów, mimo że Anubis DAO nie miał strony internetowej, nie znał deweloperów, ani tym bardziej whitepaper.
Inwestorzy otrzymali następnie tokeny ANKH w zamian za swoje środki z puli pieniężnej. Jednak nieco ponad 20 godzin później wszystkie zebrane środki, głównie w postaci owiniętego Ethereum (wETH), zniknęły z puli pieniężnej oszukańczego projektu.
Gra w kałamarnice
Jednym z najgłośniejszych oszustw było wyciągnięcie dywanu w oparciu o sukces serii gier Squid Game. Żeton SQUID miał być podstawą „Graj, by zarabiać”. W ciągu pierwszych kilku tygodni po uruchomieniu tokena nastąpił jego gwałtowny wzrost. W rzeczywistości jego wartość wzrosła o prawie 33 600%, z jednego centa do 3,36 dolara. Wzrost ten był tak duży, że altcoin osiągnął w końcu poziom 2 856 USD, a dzienny wolumen wyniósł ponad 11 mln USD.
Po osiągnięciu tej wartości większość SQUID-ów nagle znikała. Zostały one wymienione na BNB z Binance za pośrednictwem tajemniczego adresu. Doprowadziło to do ogromnego spadku ceny SQUID-a. Twórcy projektu stali się nieosiągalni. Ponad 43 000 inwestorów, którzy włożyli swoje pieniądze w token SQUID, zorientowało się w tym samym czasie, że nie mogą go już sprzedać z powodu mechanizmu antydumpingowego narzuconego przez założycieli w inteligentnym kontrakcie tokena. Łączne straty wyniosły 2 miliony dolarów.
Rysunek 3: Zmiany cen SQUID po jego rug pull
Konkluzja w sprawie wyciągania dywanów z kryptowalut
Rug jumpers stanowią zatem realne zagrożenie dla ekosystemu kryptowalutowego. Wykorzystując niedoświadczenie inwestorów i obiecując im ogromne zyski, niektórzy złośliwi ludzie nie wahają się ich oszukać.
Ostrożność jest więc słowem kluczowym przy podejmowaniu decyzji o zainwestowaniu swoich cennych pieniędzy w dany projekt. Ważne jest także monitorowanie postępów w realizacji projektu, aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek.
Aby pójść dalej i lepiej przygotować się na tego typu sytuacje, zapoznaj się z naszym przewodnikiem, który pomoże Ci rozpoznać wszystkie oszustwa związane ze światem kryptowalut.
